Επιστημονικά υπεύθυνη: αν. καθηγήτρια Παπαδοπούλου Τριανταφυλλιά

Συντονιστής έργου (ΑΠΘ ή άλλο ίδρυμα): ΑΠΘ

Χρηματοδότης, πλαίσιο και αριθμός έγκρισης: ΕΣΠΑ 2014-2020, Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανάπτυξη ανθρώπινου δυναμικού και διά βίου μάθηση, με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Κωδ. ΟΠΣ:  5050761, κωδ. έργου 99081

Διάρκεια χρηματοδότησης: 1/5/2020 – 31/7/2021

Εμπλεκόμενοι ερευνητές/ερευνήτριες: Μενέλαος Μαρκάκης, Χαρίκλεια Καυκά

Η εμβάθυνση της Ευρωζώνης με μεταφορά σημαντικών αρμοδιοτήτων οικονομικής πολιτικής σε υπερεθνικά όργανα συνεπάγεται αυξανόμενους περιορισμούς ως προς την άσκηση της εθνικής οικονομικής κυριαρχίας. Παράλληλα, η υιοθεσία της διακυβερνητικής κυρίως μεθόδου με δόμηση ενός συστήματος λήψης σημαντικών αποφάσεων πέραν του πλαισίου των Ευρωπαϊκών Συνθηκών έχει ως αποτέλεσμα την ενίσχυση της εκτελεστικής εξουσίας, την απίσχναση του ρόλου των Κοινοβουλίων (εθνικών και ευρωπαϊκού) και την απομείωση της ισότητας των Κρατών στην πράξη, η οποία ωστόσο αποτελεί καταστατική συνθήκη λειτουργίας της Ένωσης. Περαιτέρω, εξοπλίζονται, με πολιτικής φύσης αρμοδιότητες, αδιαφανή στη λειτουργία τους και δημοκρατικά ανέλεγκτα όργανα τεχνοκρατικής φύσης. Κατ΄αποτέλεσμα, το γνωστό ήδη από παλιά δημοκρατικό έλλειμμα της Ε.Ε., το οποίο είχε φανεί να αντιμετωπίζεται, διογκώνεται και πάλι, καθώς επεκτείνεται στον νευραλγικό τομέα της οικονομίας. Συνίσταται ιδίως στο γεγονός ότι οι πολίτες-ψηφοφόροι αδυνατούν να «τιμωρήσουν» (ή να επιβραβεύσουν) με την ψήφο τους αυτούς που λαμβάνουν τις πολιτικές αποφάσεις  για τις επιδόσεις τους στην άσκηση πολιτικής εξουσίας. Το νεότευκτο αυτό σύστημα άσκησης οικονομικής πολιτικής κατατρύχεται, συνεπώς, από έλλειμμα (δημοκρατικής) νομιμοποίησης και λογοδοσίας (input legitimacy) αφενός, διαφάνειας της δράσης των ενωσιακών θεσμικών οργάνων και οργανισμών (throughput legitimacy) αφετέρου. Είναι δε αμφίβολο, ιδίως ενόψει της διαρκούσας λιτότητας σε πολλά κράτη, αν τα δύο αυτά δομικά ελλείμματα μπορούν να αναπληρωθούν απλώς και μόνον βάσει των αποτελεσμάτων τους (output legitimacy). Γεννάται, λοιπόν, το ερευνητικό ερώτημα ποια πρέπει και μπορεί να είναι η θεσμική αρχιτεκτονική της νέας ευρωπαϊκής οικονομικής διακυβέρνησης και της μεταρρυθμισμένης Ευρωζώνης, έτσι ώστε αποτελεσματικότητα και δημοκρατικότητα να συνυπάρχουν στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό χωρίς η μία να υποσκάπτει την άλλη.