ΔΙΚΑΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟ ΚΑΙ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ
Συνημμένα θα βρείτε τα θέματα των προτεινόμενων εργασιών για το μάθημα. Όπως ενημερώθηκαν όσοι παρακολουθούν, η εξέταση του μαθήματος για όσους παρακολουθούν θα λάβει χώρα βάσει εργασιών, αποκλειστικά, εφόσον ο βαθμός τους είναι 8 και άνω, διαφορετικά, σε συνδυασμό με σύντομη προφορική εξέταση. Οι λοιποί θα εξετασθούν προφορικά.
Ο διδάσκων
Ι.Μαθιουδάκης
ΝΟΜΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Α.Π.Θ. – ΤΟΜΕΑΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ
Θέματα εργασιών στο μάθημα «Δίκαιο του Περιβάλλοντος, Χωροταξικό και Πολεοδομικό»
Ιάκωβος Μαθιουδάκης, αν.καθηγητής
Ι. ΘΕΜΑΤΑ ΔΙΚΑΙΟΥ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
1- Οι υποχρεώσεις των κρατικών εξουσιών για την προστασία του περιβάλλοντος.
Ε.Κουτούπα, Δίκαιο του περιβάλλοντος, γ έκδ., 2008-, Ι.Μαθιουδάκης, Η κρατική ευθύνη στο δίκαιο του περιβάλλοντος, Αρμ. 2011, 725 επ., Α. Αλεφάντη, H Διοίκηση ως παράγων εξισορρόπησης μεταξύ των αναγκών προστασίας του περιβάλλοντος και της οικονομικής ανάπτυξης, ΠερΔικ 2016, 401, Δ. Μπατσούλας, Διεύρυνση της έννοιας της κρατικής ευθύνης στο πεδίο των περιβαλλοντικών διαφορών, ΠερΔ 2019, 25 επ..
- Τριτενέργεια του δικαίου στην προστασία του περιβάλλοντος – η ιδιωτικού δικαίου προστασία
Γ. Μαντζούφας, «Συνταγματική προστασία των δικαιωμάτων στην κοινωνία της διακινδύνευσης, εκδόσεις Αθήνα-Θεσσαλονίκη, 2006, 426 επ. Ι. Κ. Καράκωστας, Περιβάλλον και δίκαιο – Δίκαιο διαχείρισης και προστασίας των περιβαλλοντικών αγαθών, Αθήνα, 3η έκδ., 2011, Π.Γαλάνης, Η σημασία η θέση και η νομολογιακή εφαρμογή των αρχών της προφύλαξης και της πρόληψης στο Ιδιωτικό Δίκαιο Περιβάλλοντος, ΠερΔ 2019, 598 επ.
- Το άρ. 24 Συντ. χρήζει αναθεώρησης;
Γ.Γιαννακούρου, Το περιβαλλοντικό Σύνταγμα και το αναθεωρητικό εγχείρημα, Ν+Φ Σεπτ. 2018 (Σεπτ. 2018).
4- Η εφαρμογή των γενικών αρχών του δικαίου περιβάλλοντος στην νομολογία του ΣτΕ για τα μεταλλεία Κασσάνδρας Χαλκιδικής.
Σ.Παυλάκη, Η εκμετάλλευση χρυσοφόρων μεταλλευτικών κοιτασμάτων στην περιοχή της Χαλκιδικής – επισκόπηση νομολογίας, ΠερΔικ 2017, 565 επ.· Μ.Χαϊνταρλής, Το δικαίωμα στο περιβάλλον και οι αρχές του δικαίου του περιβάλλοντος, ΠερΔικ 2021, 162.
5- Η εφαρμογή των γενικών αρχών του δικαίου περιβάλλοντος στην νομολογία του ΣτΕ για τις χρήσεις γης.
Μ. Μπακαβού, Τροποποίηση χρήσεων γης επί το δυσμενέστερο, ΠερΔικ 2016, 1 επ., Ι.Μαθιουδάκης, Συνταγματικοί και λοιποί φραγμοί κατά τον καθορισμό και τη μεταβολή των χρήσεων γης, nomosphysis.org.gr (Απρίλιος 2008), του ιδίου, Η μεταρρύθμιση των χρήσεων γης με το π.δ. 59/2018 (υπό δημοσίευση στο ΠερΔ 1/2020), Β.Βρετού, Οι βασικές αρχές του διεθνούς περιβαλλοντικού δικαίου και οι μελλοντικές γενιές, Ν+Φ Σεπτ. 2019.
6 & 7- Η προστασία του πολιτιστικού περιβάλλοντος στην νομολογία του ΣτΕ – σύγχρονες εξελίξεις με αφορμή:
α) την παρεμπόδιση της θέας της Ακρόπολης από ξενοδοχείο
β) την προσωρινή απόσπαση των αρχαίων του Μετρό της οδού Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη.
ΣΕ Ολ 991-3/2021
Ε.Τροβά, Το πολιτιστικό περιβάλλον κατά το Σύνταγμα 1975/86/01, Αντ.Σάκκουλας, 2003, Κ. Παπαδοπούλου, Το συνταγματικό δικαίωμα στο πολιτιστικό περιβάλλον και η σχέση του με έτερα συνταγματικά δικαιώματα, ΠερΔικ 2017, 425, M.Τζούλη, Το νομικό πλαίσιο των διατηρητέων κτιρίων, ΠερΔικ 2019, 579, Α. Γκανά, Η διαφύλαξη της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς μέσα από τη Σύμβαση της UNESCO του 2003, ΠερΔ 2019, 79 επ, ΣΕ Ολ 2103/2019, παρατ. Σ.Κυβέλος (Έγκριση άδειας εκτέλεσης έργων επί ακινήτου εντός αρχαιολογικού χώρου της Ακρόπολης και πλησίον του Ιερού Βράχου αυτής – Αιτιολογία της έγκρισης άδειας). Πρβλ. από την νομολογία του ΕΔΔΑ, υπόθεση Μαλλιακού και λοιπών κατά Ελλάδας (αρ. προσφ. 78005/11 Πρώτο Τμήμα), Παρατ. Κ. Παπαδοπούλου στο ΠερΔ 2019, 489 – Περιορισμός λατομικής δραστηριότητας σε αρχαιολογικό χώρο – Απόρριψη αιτήματος αποζημίωσης.
8- Η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» στην νομολογία του ΣτΕ και του ΔΕΕ.
Κ. Πουϊκλή, Η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» στο δίκαιο περιβάλλοντος, Σάκκουλας, 2017, η ίδια, Περιβαλλοντική ευθύνη και αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει»: νεότερες εξελίξεις υπό το πρίσμα της πρόσφατης νομολογίας του ΔΕΕ – C-534/13 FipaGroup, C-592/13 Ediltecnica και C-156/14 TamoilItalia, ΠερΔικ 2016, 427, η ίδια, Η περιβαλλοντική ευθύνη υπό την Οδηγία 2004/35/ΕΚ – Μεταξύ καινοτομίας και αναποτελεσματικότητας, ΠερΔικ 2015, 405 επ.
9- Η διοικητική παράλειψη στο δίκαιο του περιβάλλοντος.
Κ.Γώγος, Η δικαστική προστασία κατά παραλείψεων της διοίκησης σε περιβαλλοντικές διαφορές, ΕφημΔΔ 2006, τευχ. 1, ο ίδιος, Η δικαστική προσβολή παραλείψεων της Διοίκησης, Σάκκουλας, 2005.
10- Η επίδραση της οικονομικής κρίσης στην προστασία του οικιστικού περιβάλλοντος.
Αικ.Σακελλαροπούλου, Περιβαλλοντικό Συντ. και ΣτΕ στα χρόνια της κρίσης, Ν+Φ Φεβρ. 2018, η ίδια, Οικονομική κρίση και προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, Ν+Φ Σεπτ. 2016, Κ.Μενουδάκος, Περιβαλλοντική πολιτική σε περίοδο οικονομικής κρίσης. Κάποιες γενικές διαπιστώσεις και σκέψεις, Ν+Φ Νοεμ. Νοεμβ. 2016, Κ.Γώγος, Οικονομική κρίση και οικιστικό περιβάλλον στην νομολογία του ΣτΕ, Ν+Φ Σεπτ. 2016, Ι.Μαθιουδάκης, Νόμιμη και αυθαίρετη δόμηση, ΑΝΙΟΝ, 2015.
11- Σύγκρουση του δικαιώματος της ιδιοκτησίας με την προστασία του περιβάλλοντος με αφορμή την νομολογία για την ανταλλαγή ακινήτου δεσμευμένης ιδιοκτησίας
Αφιέρωμα στο περιοδικό ΠερΔικ 2020, 177 επ., Περιορισμός της ιδιοκτησίας – Αίτημα ανταλλαγής δεσμευμένης ιδιοκτησίας ΣΕ 2229/2018 Τμ. Ε΄ επταμ. [Παρατ.: Θ. Ξηρός], ΠερΔ 2019, 131, ΣτΕ 2229/2018 Τμ. Ε΄ επταμ. [Παρατ: K. Παπαδοπούλου], ΠερΔ 2018, 646
12- Οικονομική δραστηριότητα και προστασία του περιβάλλοντος
Φ. Αρναούτογλου, Η νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας για το περιβάλλον αποτελεί φρένο στην ανάπτυξη;, ΠερΔ 2018, 369, Κ. Σταματίου, Τα σύνθετα τουριστικά καταλύματα ως εργαλείο ρύθμισης και οργάνωσης της τουριστικής κατοικίας, ΠερΔ 2018, 577∙ επίσης, για την αξιοποίηση των ακινήτων στα πλαίσια του πολεοδομικού σχεδιασμού, βλ. το αφιέρωμα στο ΠερΔικ 2019, 361 επ. με συμβολές επτά επιστημόνων. Από την νομολογία του ΕΔΔΑ, υπόθεση CORDELLA και λοιποί κατά Iταλίας (αρ. προσφ. 54414/13 και 54264/15) [Μετάφραση: Κ. Παπαδοπούλου], ΠερΔικ 2019, 136.
13- Η Σύμβαση του Άαρχους στην ελληνική έννομη τάξη α)το δικαίωμα περιβαλλοντικής πληροφόρησης, β) η πρόσβαση στην δικαιοσύνη για θέματα προστασίας του περιβάλλοντος
Χ.Χατζηκωνσταντίνου, Σύμβαση του Άαρχους – 20 χρόνια μετά, Αθήνα-Θεσσαλονίκη, 2019, Αφιέρωμα στο περιοδικό ΠερΔ 2018, 413 επ. Κ.Μενουδάκος, Η σύμβαση του Άαρχους και η νομολογία του ΣτΕ για την πληροφόρηση και συμμετοχή των πολιτών (Ν + Φ Νοεμ. 2007), ΔΕΕ, υπόθεση C-280/18 Alain Flausch κ.λπ. κατά Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ.λπ (προδικαστική παραπομπή), ΠερΔικ 2019, 664 (Συμμετοχή του κοινού στη διαδικασία λήψεως αποφάσεων και πρόσβαση στη δικαιοσύνη)
14- Το πρόβλημα της μεταφοράς του συντελεστή δόμησης.
Κ.Γώγος, Ζητήματα συνταγματικότητας των ρυθμίσεων του ν. 4495/2017 ως προς τη μεταφορά του συντελεστή δόμησης, Ν + Φ Σεπτ. 2018, Χ.Καυκά, παρατηρήσεις στην ΔΠρΑθ 13940/2019, ΠερΔικ 2019, 642 (ΜΣΔ για ρυμοτομική απαλλοτρίωση-105 ΕισΝΑΚ-αντισυνταγματικότητα).
15- Η προστασία των δασών μέσω των δασικών χαρτών.
ΣΕ Μείζ.Ολ 1364-5/2021 (το πρόβλημα των διοικητικών πράξεων, που καθορίζουν άλλες χρήσεις στο παρελθόν)
Δ. Παπαστερίου, Κοινωνοί δικαίου Πολιτεία Δικαιοσύνη & Δασικοί Χάρτες, ΠερΔ 2018, 553, ο ίδιος, Αντισυνταγματικό μόρφωμα οι οικιστικές πυκνώσεις – Συμβολή στην ΣτΕ Ολ 685/2019, ΠερΔ 2019, 1 επ., Ν.Ρόζος, Οι δασικοί χάρτες ενώπιον του ΣτΕ, ΠερΔικ 2017, 1 επ., Ευ.-Αι.Μαριά, Κατάρτιση δασικών χαρτών και διαδικασία κτηματογράφησης, ΠερΔικ 2017, 401 επ., Ι.Μαθιουδάκης, Δασολόγιο πριν το κτηματολόγιο, παρατ. στην ΣΕ 1203/2017, Αρμ. 2017, 1059, Δ.Μαυροπόδη, Δασικοί χάρτες και κτηματολόγιο. Σχόλιο στις 805-808 αποφάσεις του ΣτΕ, Ν+Φ, Ιαν. 2017, Π.Καποτάς, Το νομοθετικό πλαίσιο ανάρτησης των δασικών χαρτών, ΠερΔικ 2017, 416 επ. Από την νομολογία του ΕΔΔΑ για την προστασία των δασών, Υπόθεση BEINAROVIČ και λοιποί κατά Λιθουανίας (Αρ. προσφ. 70520/10, 21920/10 και 41876/11 – απόφαση της 12.6.2018) [Μετάφραση: Κ. Παπαδοπούλου], ΠερΔ 2018, 665, ΣΕ 2236/2018 Τμ. Ε΄ επταμ. [Παρατ.: Ε.-Α. Μαριά]. Σχέση δασολογίου-κτηματολογίου, ΠερΔ 2018, 634, γενικά, για την κατεδάφιση αυθαιρέτων εντός δάσους, ΣΕ 1725/2019.
- Κλιματική αλλαγή και προστασία του περιβάλλοντος
Αικ.Σακελλαροπούλου, Η κλιματική κρίση και ο ρόλος του δικαστή, Ν+Φ 17-11-2019· Α.Μπρεδήμας, Κλιματική αλλαγή και προστασία φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς, ΠερΔ 2021, 356 επ.
ΙΙ. ΘΕΜΑΤΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΚΑΙ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΎ ΔΙΚΑΊΟΥ
- Ο χωροταξικός σχεδιασμός μετά τον ν. 4759/2020
Βλ. αφιέρωμα στο περιοδικό ΠερΔ 2021, 1 επ. με συμβολές Γιαννακούρου, Ρόζος, Μέλισσας
- Η νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας για τα χωροταξικά σχέδια
Ρόζος, Η νομική προβληματική του χωροταξικού σχεδιασμού, 1994, Κ.Μενουδάκης, Η απαίτηση του γενικού σχεδιασμού και της συνολικής εκτίμησης στη νομολογία του ΣτΕ, Ν+Φ Απρ. 2005, ο ίδιος, Ο χωροταξικός σχεδιασμός στη νομολογία του ΣτΕ, Ν+Φ 2008, Δ.Χριστοφιλόπουλος, Πολιτιστικό περιβάλλον – Χωροταξικός σχεδιασμός και βιώσιμη ανάπτυξη, 2002, Γ.Γιαννακούρου, Ο χωροταξικός σχεδιασμός στην ελληνική έννομη τάξη, ΤιμΤομΝΣΚ-125 χρόνια, σ. 323 επ.· Δίκαιο Χωροταξίας και πολεοδομίας, σ. 87 επ. με περαιτέρω παραπομπές, Ι.Μαθιουδάκης, Χωροταξικός σχεδιασμός και τουρισμός, ΠερΔ 2014, 11 επ.
3.Οι κοινόχρηστοι χώροι στο σχέδιο πόλης
Β.Σκουρής, Χωροταξικό και πολεοδομικό δίκαιο, Γ.Γιαννακούρου, Δίκαιο χωροταξίας και πολεοδομίας, Δ.Χριστοφιλόπουλος, Πολιτιστικό περιβάλλον – Χωροταξικός σχεδιασμός και βιώσιμη ανάπτυξη, 2002, Ι.Μαθιουδάκης, Η αναδιάταξη των κοινόχρηστων χώρων κατά την τροποποίηση του σχεδίου πόλης – εγγυήσεις και υπαναχωρήσεις, Ν+Φ 2012.
- Η άδεια δόμησης
Ι.Μαθιουδάκης, Νόμιμη και αυθαίρετη δόμηση, 2015· Βασιλειάδης, σε: ΤιμΤομΜενουδάκου
- Η αυθαίρετη δόμηση και η νομιμοποίησή της
Ι.Μαθιουδάκης, Νόμιμη και αυθαίρετη δόμηση, 2015· Κ.Γώγος, Οικονομική κρίση και οικιστικό περιβάλλον στη νομολογία του ΣτΕ, Ν+Φ Σεπτ. 2016.
Σημείωση: Η βιβλιογραφία είναι ενδεικτική. Οι φοιτητές θα αναζητήσουν περαιτέρω βιβλιογραφικές πηγές, κυρίως στο περιοδικό «Περιβάλλον και Δίκαιο»(ΠερΔ) και στο ηλεκτρονικό περιοδικό «Νόμος και Φύση» (=Ν+Φ) (www.nomosphysis.org.gr). Παράλληλα, θα μελετηθούν τα εγχειρίδια, Ε.Κουτούπα, Δίκαιο του Περιβάλλοντος, γ έκδ. 2008, Γ.Σιούτη, Εγχειρίδιο δικαίου περιβάλλοντος, γ έκδ, 2018, Α.Τάχος, Δίκαιο προστασίας του περιβάλλοντος, στ έκδ., 2006. Για το χωροταξικό και πολεοδομικό δίκαιο, Γ.Γιαννακούρου, Δίκαιο χωροταξίας και πολεοδομίας, 2019, Β.Σκουρής, Χωροταξικό και πολεοδομικό δίκαιο, 1991, Α.Παπαετρόπουλος/Ι.Κανταρτζή, Χωροταξικός και πολεοδομικός σχεδιασμός, 2019, Ι.Μαθιουδάκης, Νόμιμη και αυθαίρετη δόμηση, 2015, ο ίδιος, Χωροταξικό και Πολεοδομικό δίκαιο, Πανεπιστημιακές σημειώσεις, 2012. Τέλος, θα αναζητηθεί σχετική νομολογία, κυρίως του ΣΕ, στις ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων του ΣΕ, ΝΟΜΟΣ & ΔΣΑ καθώς και στα λοιπά νομικά περιοδικά.
Θεσσαλονίκη, Οκτώβριος 2021