Το Τμήμα Νομικής της Νομικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) είναι προσηλωμένο στην παροχή υψηλής ποιότητας ανώτατης εκπαίδευσης στους φοιτητές του στο επιστημονικό πεδίο της Νομικής, αλλά και στην προσπάθεια ανάπτυξης ενός δημιουργικού περιβάλλοντος έρευνας και εργασίας για το προσωπικό του. Η δέσμευση των μελών ΔΕΠ και ΕΔΙΠ, καθώς και του διοικητικού προσωπικού του Τμήματος για τη συνεχή βελτίωση του διδακτικού-ερευνητικού έργου και των παρεχόμενων υπηρεσιών αποτελεί στρατηγική επιλογή του Τμήματος.
Το όραμα του Τμήματος είναι να συνεχίσει να υπηρετεί στόχους εκπαιδευτικούς, ερευνητικούς και ευρύτερα κοινωνικούς, με προσήλωση στις αρχές της αριστείας, της επιστημονικής δεοντολογίας, της λογοδοσίας, της βιώσιμης ανάπτυξης και της κοινωνικής συνοχής.
Το Τμήμα έχει θεσπίσει και εφαρμόζει συγκεκριμένη πολιτική ποιότητας, η οποία είναι απόλυτα συνδεδεμένη με το νομικό και κανονιστικό πλαίσιο που διέπει τη λειτουργία του ΑΠΘ και με την ισχύουσα νομοθεσία σε θέματα ανώτατης εκπαίδευσης.
Μέσω της ανασκόπησης, του επανασχεδιασμού και του επαναπροσδιορισμού της πολιτικής ποιότητας, το Τμήμα δεσμεύεται να επιτύχει ακόμα υψηλότερες επιδόσεις στα επιστημονικά πεδία που θεραπεύει. Με αυτή τη στρατηγική θα αναδείξει αξίες, πρότυπα και παραδείγματα, ώστε να συμβάλει στην επιδίωξη ολόκληρου του ΑΠΘ για διδακτικά και ερευνητικά αποτελέσματα υψηλής ποιότητας που θα βοηθήσουν τη χώρα προς μια σταθερή πορεία γνήσιας ανάπτυξης.
Ακαδημαϊκή φυσιογνωμία και προσανατολισμός του προγράμματος προπτυχιακών σπουδών (ΠΠΣ)
Ο Σχεδιασμός του ισχύοντος ΠΠΣ έγινε με ευθύνη της Κοσμητείας, την περίοδο 2013-14. Για τη σύνταξη του προγράμματος είχε προηγηθεί μακρά προετοιμασία που στηρίχθηκε στη μελέτη προγραμμάτων προπτυχιακών σπουδών ξένων Νομικών Σχολών, συζητήσεις με όλα τα μέλη ΔΕΠ της Σχολής, συζητήσεις με τους φοιτητές και ανάλυση των δυνατοτήτων της Σχολής σε ανθρώπινο δυναμικό και υποδομές. Κατά τη φάση σχεδιασμού του ΠΠΣ ελήφθη, επίσης, υπόψη σειρά παραγόντων, μεταξύ των οποίων η ακαδημαϊκή φυσιογνωμία του Τμήματος (ιστορία, επιστημονικό πεδίο, σκοπός, διδακτικό προσωπικό, προοπτικές), ο προσανατολισμός του ΠΠΣ (εκπαιδευτικός, επιστημονικός, επαγγελματικός), καθώς και οι παρατηρήσεις της Έκθεσης Εξωτερικής Αξιολόγησης της Σχολής, που πραγματοποιήθηκε το 2013. Το ισχύον ΠΠΣ άρχισε να λειτουργεί από το ακαδημαϊκό έτος 2015-16. Μικρής έκτασης αλλαγές έγιναν στις αρχές του 2017 και τέθηκαν σε ισχύ από το ακαδημαϊκό έτος 2017–18, ενώ μια δεύτερη μικρής έκτασης αλλαγή, με παράλληλη προσθήκη μεθόδου αξιολόγησης του ΠΠΣ, υιοθετήθηκε το καλοκαίρι του 2019 και τέθηκε σε ισχύ από το ακαδημαϊκό έτος 2019-20.
Με το νέο ΠΠΣ οι φοιτητές αποκτούν γνώσεις γενικές και εξειδικευμένες, καθώς και τα μεθοδολογικά-ερευνητικά εργαλεία για την εμβάθυνση στη νομική επιστήμη. Πιο συγκεκριμένα, με το ισχύον ΠΠΣ επιδιώκονται τα ακόλουθα μαθησιακά αποτελέσματα:
- Να αποκτήσουν οι απόφοιτοι της Νομικής Σχολής αποδεδειγμένες γνώσεις και δυνατότητα κατανόησης θεμάτων στα γνωστικά πεδία του Δημόσιου, Ιδιωτικού, Ποινικού, Διεθνούς και Ευρωπαϊκού Δικαίου, καθώς και στα γενικότερα γνωσιολογικά πεδία με τα οποία έρχεται σε διεπιστημονική επαφή η νομική επιστήμη, όπως η Ιστορία, η Φιλοσοφία, η Μεθοδολογία και η Κοινωνιολογία του Δικαίου. Να γνωρίζουν, ειδικότερα, το περιεχόμενο και τον τρόπο ερμηνείας και πρακτικής εφαρμογής των βασικών νομοθετημάτων, αρχών και θεσμών της ελληνικής και διεθνούς, ιδίως ευρωπαϊκής, έννομης τάξης, τις κρατούσες, καθώς και τις βασικές αποκλίνουσες θέσεις της νομολογίας των ελληνικών δικαστηρίων και των δικαστηρίων της ΕΕ στα βασικά ζητήματα των δικαιϊκών κλάδων, την ιστορική, κοινωνική και πολιτισμική σημασία των δικαιϊκών φαινομένων, την επιστημονική μεθοδολογία της θεμελίωσης νομικών επιχειρημάτων και της τεκμηρίωσης θέσεων επί αμφισβητούμενων νομικών ζητημάτων και να κατανοούν κριτικά τον επιστημονικό διάλογο, που αναπτύσσεται προς υποστήριξη ή απόκρουση νομικών θεωριών, θέσεων ή απόψεων, καθώς και τις επιπτώσεις τους στην απονομή της δικαιοσύνης.
- Να εφαρμόζουν οι απόφοιτοι της Σχολής στην πράξη τις γνώσεις και τη δυνατότητα κατανόησης που απέκτησαν, με τρόπο σύμφωνο προς τους ισχύοντες δικονομικούς κανόνες και να διαθέτουν ικανότητες, που να αποδεικνύονται με την ανάπτυξη και υποστήριξη επιχειρημάτων και την επίλυση πρακτικών προβλημάτων στο πλαίσιο του γνωστικού τους πεδίου. Να λειτουργούν, ειδικότερα, με επίγνωση και τήρηση των όρων του νόμου, ως υπεύθυνοι διαχειριστές δημοσίων πραγμάτων ή ιδιωτικών επιχειρηματικών ζητημάτων, να συμμετέχουν, υπό τις προϋποθέσεις του νόμου, σε αρμοδίως οργανωμένα προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης που οδηγούν στην άσκηση νομικών επαγγελμάτων (ασκουμένων δικηγόρων, Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών κλπ), να συντάσσουν αυτοδυνάμως σχέδια δικογράφων και άλλων, νομικής σημασίας, κειμένων (συμβάσεων κλπ) επί πραγματικών υποθέσεων νομικού περιεχομένου, και να μετέχουν, προβαίνοντας σε σταθμίσεις των συγκρουόμενων συμφερόντων, σε διαπραγματεύσεις για την κατάρτιση νομικής σημασίας κειμένων ή για τη συμβιβαστική επίλυση νομικής φύσης διαφορών, καθώς και σε οργανωμένα προγράμματα εκπαίδευσης για τη λήψη άδειας νομικού διαμεσολαβητή σε τέτοιου είδους διαφορές.
- Να έχουν αναπτύξει εκείνες τις δεξιότητες για περαιτέρω απόκτηση γνώσεων, οι οποίες είναι αναγκαίες για να προχωρήσουν σε σπουδές μεταπτυχιακού επιπέδου που απαιτούν υψηλό βαθμό αυτόνομης μελέτης και έρευνας. Να παρουσιάζουν, ειδικότερα, άρτια, με προφορικό και γραπτό λόγο, νομικές θέσεις και επιχειρήματα, τόσο σε αφηρημένο επίπεδο όσο και ενόψει πραγματικής διαφοράς, να αντικρούουν τυχόν αντίθετα – και όχι πάντοτε προβλέψιμα – επιχειρήματα της άλλης πλευράς, να προσαρμόζουν σε πρακτικό επίπεδο τις γνώσεις που απέκτησαν, κάνοντας υπαγωγή συγκεκριμένων πραγματικών περιστατικών σε νομικούς κανόνες και υποδεικνύοντας μια ουσιαστικά θεμελιωμένη και δικονομικά παραδεκτή πρόταση νομικής αντιμετώπισης περιστατικών και διαφορών σύνθετης πλοκής, και να συμμετέχουν στον επιστημονικό διάλογο που αναπτύσσεται προς υποστήριξη ή απόκρουση νομικών θεωριών, θέσεων ή απόψεων, κάνοντας χρήση μεθοδολογικά άρτιων και δογματικά θεμελιωμένων νομικών επιχειρημάτων.
Για την προώθηση της μαθησιακής του φιλοσοφίας, το ΠΠΣ περιλαμβάνει κατά κύριο λόγο αυστηρά νομικά μαθήματα σε όλους τους κλάδους της Νομικής Επιστήμης, συνοδευόμενα από σειρά μαθημάτων φιλοσοφίας, ιστορίας, κοινωνιολογίας, οικονομίας, εγκληματολογίας, πολιτειολογίας και πολιτικής επιστήμης, ενώ αριθμός μαθημάτων έχει σαφή διεθνή και ευρωπαϊκή διάσταση. Με τον τρόπο αυτό, ο φοιτητής διδάσκεται, αφενός, την εσωτερική λογική του κανόνα δικαίου, αφετέρου, τη λειτουργία του στο κοινωνικό, οικονομικό, πολιτικό και διεθνές πλαίσιο, στο οποίο εφαρμόζεται και το οποίο αποσκοπεί να ρυθμίσει.
Ο μαθησιακός στόχος της εξοικείωσης με την εξέλιξη του Δικαίου εξυπηρετείται με την ένταξη στο ΠΠΣ μαθημάτων σε αντικείμενα αιχμής, τα οποία προέκυψαν από την πρόοδο της Νομικής Επιστήμης, όπως: Δίκαιο και Πληροφορική, Ηλεκτρονικό Εμπόριο, Οικονομική Ανάλυση του Δικαίου, Δίκαιο της Ενέργειας, Δίκαιο του Περιβάλλοντος, Δίκαιο Διεθνών Συναλλαγών, Διεθνές Ποινικό Δίκαιο, κ.ά. Στο πλαίσιο αυτό, ιδιαίτερης σημασίας καινοτόμο εγχείρημα του ισχύοντος ΠΠΣ αποτελεί η εισαγωγή διατομεακών σεμιναρίων, τα οποία συνιστούν μαθήματα επιλογής που προσφέρονται από τη Σχολή κατόπιν συνεργασίας περισσοτέρων Τομέων για τη διδασκαλία τους. Αναδεικνύεται, έτσι, η διεπιστημονικότητα στην προσέγγιση της εξελισσόμενης νομικής γνώσης. Με τον τρόπο αυτό, η Σχολή στοχεύει αφενός στη διατήρηση και ενίσχυση της ποιότητας του ΠΠΣ, και αφετέρου στον εμπλουτισμό του με νέα γνωστικά πεδία, που θα προσφέρουν στους φοιτητές επιπλέον επιστημονικές και επαγγελματικές προοπτικές.
Ο μαθησιακός στόχος της απόκτησης γνώσεων προωθείται με την κατά το δυνατόν πληρέστερη κάλυψη των βασικών κλάδων του δικαίου από άποψη μεθοδολογίας και ουσίας. Διδάσκονται, έτσι, τα βασικά γνωστικά αντικείμενα στην ουσιαστική και διαδικαστική τεχνικότητά τους, τα οποία είναι απαραίτητο να γνωρίζουν οι αυριανοί επαγγελματίες των τριών βασικών νομικών επαγγελμάτων: των δικηγόρων, των δικαστικών λειτουργών και των συμβολαιογράφων. Αυτά κατανέμονται στους πέντε βασικούς κλάδους του Δικαίου: (α) του Αστικού και Δικονομικού Δικαίου, (β) του Δικαίου της Επιχείρησης (Εμπορικού Δικαίου, Φορολογικού Δικαίου, Εργατικού Δικαίου και Δικαίου Κοινωνικής Ασφάλισης), (γ) του Ποινικού Δικαίου και της Ποινικής Δικονομίας (δ) του Δημοσίου Δικαίου και (ε) του Ευρωπαϊκού και Διεθνούς Δικαίου.
Το ΠΠΣ με την επίτευξη των παραπάνω μαθησιακών αποτελεσμάτων προσφέρει στους αποφοίτους όλα τα απαιτούμενα εφόδια (γνώσεις, μεθοδολογία, ανάπτυξη κριτικής, συνθετικής σκέψης, πολύπλευρη, εμπεριστατωμένη μελέτη των πολιτικών και κοινωνικών φαινομένων) για την επαγγελματική τους αποκατάσταση σε θέσεις δικηγόρων, συμβολαιογράφων, δικαστικών ή εισαγγελικών λειτουργών, στελεχών επιχειρήσεων δημοσίου ή ιδιωτικού τομέα, μελών του διπλωματικού σώματος κ.ά.